کد مطلب:26549 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

مهمترين اصلي كه به وسيلة آن در هر دوره اي با استفاده از دين مي توان به نيازهاي اصلي و فرعي جامعه پاسخگو بود چيست؟

مهم ترين اصل پاسخگو به نيازهاي جامعة ديني، اجتهاد است. اجتهاد ديني كوشش عالِمانه با شيوة صحيح، براي درك مقرّرات اسلام با استفاده از منابع: كتاب، سنت، اجماع و عقل.

در پرتو اجتهاد زنده و مستمر، حكم مسايل و حوادث جديد همواره از قواعد كلي اسلامي استنباط مي شود و نيازمندي هاي اصلي و فرعي جامعه جواب داده مي شود. اجتهاد يكي از عوامل مهم جاودانگي اسلام است.

شهيد مطهري در اين زمينه مي فرمايد: اجتهاد يا تفقه در دورة خاتميت، وظيفة بسيار حساس و اساسي بر عهده دارد و از شرايط امكان جاويد ماندن اسلام است. اجتهاد را به حق نيروي محرّكة اسلام خوانده اند.

ابن سينا فيلسوف بزرگ اسلامي با روشن بيني خاصي اين مسئله را طرح مي كند و مي گويد: كليات اسلامي ثابت و لا يتغير و محدود است، اما حوادث و مسايل، نامحدود و متغير است و هر زماني مقتضيات مخصوص خود و مسايل مخصوص خود دارد. به همين جهت ضرورت دارد كه در هر عصري و زماني، گروهي متخصص و عالِم به كليات اسلامي و عارف به مسايل و پيش آمد هاي زمان، عهده دار اجتهاد و استنباط حكم مسايل جديد از كليات اسلامي باشند.1

مجتهد و فقيه جامع الشرايط و آگاه به زمان عهده دار ولايت امر و حكومت مي باشد. وي با استفاده از منابع بسيار غني و پايان ناپذير اسلامي و رعايت اهمّ در موارد تزاحم با مهم و به كارگيري احكام ثانويه همانند قاعدة نفي حرج و نفي ضرر مي تواند تنگناها را رفع و نيازها را برطرف نموده و اثبات كند كه پيروان شريعت محمدي و مذهب جعفري هيچ گاه در زندگي به بن بست كشيده نخواهند شد، و همواره با پيشرفت زمان مي توانند زندگي خود را هماهنگ نمايند.

اجتهاد راهي است كه اسلام به روي پيروانش گشوده است. امام صادق(ع) فرمود: بر ما است كه اصول را به شما القا كنيم و بر شما است كه شاخه ها را از آن منشعب سازيد.2

1 مرتضي مطهري، مجموعة آثار، ج 3، ص 197 (ختم نبوت).

2 بحارالأنوار، ج 2، ص 245، حديث 54.